ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਖੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਇਤਹਾਸਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਸਾਲਾਂ ਬੱਧੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਈ ਧਰਤੀ ਦਾ ਉਤਲਾ ਤੱਲ ਠੰਡਾ ਹੋਣ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪਾਣੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਰੂਪੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲ ਬਨਸਪਤੀ ਸਮੇਤ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿਥਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਮੁਤਾਬਕ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਹੋਇਆ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਨਸਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰੀਵਰਤਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਕ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਬਦਲਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਅੰਗਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਾ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀ ਸੀ ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਸੁਧਰੇ ਰੂਪ ਵਿਚੋਂ ਹੀ "ਹੀਮੋ" ਅਥਵਾ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਨੇ ਅੰਦਾਜਨ ਅੱਜ ਤੋਂ ਕੋਈ ਦੋ ਲੱਖ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ 'ਚ ਜਨਮ ਲਿਆ।ਪਹਿਲੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਸਾਲ ਇਹ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਨਣ ਕ੍ਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ।ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਖੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦਾਜੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਕਿਆਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ "ਹੀਮੋ" ਹਿਊਮਨ ਜਨਣ ਕ੍ਰਿਆ 'ਚ ਹੋ ਰਹੇ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੁਰਾਕ ਦੇ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਨੁਕੂਲ ਲੱਭਦਾ ਹੋਇਆ ਬੜੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੱਖ ਅੱਸੀ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਸਾਂ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ।ਇਹ ਹੀਮੋ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਦੋ (ਵੇਵਜ਼) ਅਥਵਾ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬਾਕੀ ਹੋਰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ।ਪਹਿਲੀ ਵੇਵ ਇੱਕ ਲੱਖ ਸਾਲ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਭਾਗਾਂ 'ਚ ਫੈਲਦੀ ਰਹੀ।ਦੂਜੀ ਵੇਵ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹੀਮੋ ਦੀ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲਗਦੀਆਂ ਅਰਬ ਦੇਸਾਂ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਸਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਸੱਤਰ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੜ ਕੇ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨਾਲ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਖਾਵਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਕੁ ਹੀਮੋ ਅਰਬ ਦੇਸਾਂ ਅਤੇ ਮੱਧ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਉੱਤਰੀ ਏਸ਼ੀਆ ਰਸਤੇ ਯੋਰਪੀਨਾਂ ਦੇਸਾਂ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ ਵੱਲ ਵੱਧਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਚਾਲੀ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਏਬੇਰੀਆ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸਾਰੇ ਯੋਰਪ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈਆਂ ਸਨ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਹੀਮੋ ਨਸਲ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਫੈਲਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤੱਲ ਨੀਵਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦੇਸਾਂ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ ਸਨ।ਇਹ ਹੀਮੋ ਦੀ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਥੱਲ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਜੱਲ ਰਸਤੇ ਫਿਲਪੀਨ, ਜਾਵਾ, ਸਮਾਟਰਾ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਬਟਾਵੀਆ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਪੂਆ ਨਿਊ ਗਿਨੀ ਰਸਤੇ ਅੱਜ ਤੋਂ ਪੰਜਾਹ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੀ ਬਿਨਾ ਨਾਮ ਤੋਂ "ਸਾਹੁਲ" ਨਾਮ ਵਾਲੀ "ਦੱਖਣੀ ਅਣਜਾਣ ਧਰਤੀ" ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਮਾਨਵ ਨੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਵਿਖੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ।ਯੋਰਪ ਵਿਚੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈਾ ਇਹ ਹੀਮੋ ਦੀ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਪੰਦਰਾਂ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਵੀਹ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਦੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ।
ਪੰਜਾਹ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮੂੰਦਰੀ ਰਸਤੇ ਆਖਰੀ ਬਰਫੀਲੇ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਇਹ ਲਹਿਰ ਦੱਖਣੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵੱਲ਼ ਨੂੰ ਤੁਰੀ ਪਰ ਇਸ ਹਿਊਮਨ ਹੀਮੋ ਦੀ ਮਾਨਵ ਜਾਤ ਨੂੰ ਜਾਣਾ ਕਾਫੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ।ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੀ ਧਰਤੀ ਵੱਲ਼ ਵੱਧਦੀ ਸੀ।ਸਮੂੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਜੰਮਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਬੇਅੰਤ ਗਲੈਸ਼ੀਅਰ ਅਰਥਾਤ ਬਰਫ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਤੌਦੇ ਤੈਰਦੇ ਸਨ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੱਭ ਕਠਿਨਾਈਆਂ ਵਿਚੋਂ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ ਰਾਂਹੀ ਪਹੁੰਚਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪਾਪੁਆ ਨਿਊ ਗਿਨੀ ਰਾਹੀਂ ਵਿਚਰਦਿਆਂ ਤਕਰੀਬਨ ਸੱਠ ਕੁ ਮੀਲ ਲੱਗਭੱਗ ਸੌ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਔਖੇ ਰਸਤੇ ਦੱਖਣੀ ਬੇਨਾਮ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਇਹ ਮਾਨਵ ਪੰਜਾਹ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲੋਂ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ।ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਯੋਰਪੀਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੱਕ ਜੰਗਲਾਂ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਘਾਹ ਫੁਸ ਦੀਆਂ ਝੌਪੜੀਆਂ ਜਾਂ ਕੁਲੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਆਪਣੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਪੰਛੀ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ ਮਾਰ ਕੇ ਖਾਂਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਦਰਖਤਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਫਲ਼ ਫੁੱਲ ਵਗੈਰਾ ਖਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਪੇਟ ਭਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੂਲਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਓਬਰਿਜਨਲ ਨਸਲ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਵਾਰੇ ਪਤਾ ਉਦੋਂ ਲੱਗਾ ਜਦੋਂ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ਜਿਸ 'ਚ ਕਈ ਹੋਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾਕਟਰ ਮਾਰਕ ਸਟੋਨਕਿੰਗ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਆਰੀਨਾ ਪੁਗਚ ਹੋਰੀਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ The Max Planck Institute Evolutionary Anthropology in Lepzig, GERMANY ਵਿਖੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਓਵਰਿਜਨਲ ਨਸਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ ਪਾਪੂਆ ਨਿਊ ਗਿਨੀਅਨ,ਫਿਲਪੀਨੀਅਨ,ਮਾਮਾਨਾਵੀਅਨ,ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਅਨ, ਸਾਊਥ ਈਸਟ ਏਸ਼ੀਅਨ ਦੇਸਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸਾਂ ਦੀ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਪਾਪੂਲੇਸ਼ਨ ਵਿਚੋਂ 344 ਲੋਕਾਂ ਦੇ (ਡੀ ਐਨ ਏ) ਟੈਸਟ ਲਈ ਲਏ ਗਏ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ (ਡੀ ਐਨ ਏ) ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਜਿਸ ਦੀ ਪੂਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਓਬਰਿਜਨਲਾਂ ਦੀ ਪਿੱਛੋਂ 141ਵੀਂ ਨਸਲ 4230 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਏ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਨਸਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜਜਬ ਹੋ ਗਈ ਹੋਈ ਹੈ।ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਅੱਜ ਦੇ ਓਬਰਿਜਨਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ 11% ਜੀਨ ਜੀਵਾਣੂ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਅੰਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਨਸਲ ਦਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤੀ ਨਸਲ ਦੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਰਗੇ ਡੀਗੋ ਕੁੱਤੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਏਸ਼ੀਆ ਵਲੋਂ ਹੀ ਆਏ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਹਨ।ਇਸ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੱਟਡੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਜਨਰਲ ਪ੍ਰੋਸੀਡਿੰਗ ਆਫ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਕਾਡਮੀ ਆਫ ਸਾਇੰਸ ਵਲੋਂ 14 ਜਨਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਮੀਡੀਏ 'ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ।ਇਹ ਸਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਵੱਖ ਵੱਖ ਅਖਬਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ 'ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਬਿਜਨੈੱਸ ਟਾਈਮਜ਼', 'ਡੇਲੀ ਮੇਲ', 'ਏੇ ਬੀ ਸੀ ਨਿਊਜ' 'ਐਸ ਬੀ ਐਸ' , 'ਦਾ ਟੈਲੀਗਰਾਫ', 'ਦਾ ਸਿਡਨੀ ਮੋਰਨਿੰਗ ਹੈਲਰਡ', 'ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ ਇੰਡੀਆ', 'ਦਾ ਕਨਵਰਸੇਸਨ', 'ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਜੋਗਰਾਫਿਕ', 'ਦਾ ਸੀਕਰ', 'ਬੀ ਬੀ ਸੀ' ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਮੀਡੀਏ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 14,15,16,17 ਜਨਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਛੱਪ ਗਈ ਸੀ।ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ Max Planck Institute Evolutionary Anthropology in Lepzig, GERMANY ਵਲੋਂ common origin for Sahul (Joint Australia with Papuea New Guinea Land mass) ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਾਪੂਲੇਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਡੀ ਐਨ ਏ ਟੈਸਟ ਕਰਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਮੀਡੀਏ ਨੇ 14,15,16,17 ਜਨਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਵਸੀਲਿਆਂ ਰਾਂਹੀ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤੀ।ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਨ (ਜੀਵਾਣੂ), ਜੀਵਨ ਕ੍ਰਿਆ ਸੈੱਲ 4230 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਮੂਲਵਾਸੀ (ਓਬਰਿਜਨਲ) ਨਸਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਕਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਨਸਲ ਦੇ ਲੋਕ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਓਬਰਿਜਨਲ ਨਸਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਿੱਛੇ ਤੋਂ 141ਵੀਂ ਨਸਲ ਵਿੱਚ ਮਿਕਸ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੱਥਰ ਕਾਲ ਵੇਲੇ ਦੇ ਪੱਥਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਲਿਆਏ ਸਨ।ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤੀ ਨਸਲ ਦੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਰਗੇ ਡੀਗੋ ਕੁੱਤੇ ਵੀ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਆਏ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਹਨ ਕਿਉਂ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਰਲਦੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।ਹੁਣ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਸਮੇਤ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਫਰੀਕਨ ਹੀਮੋ ਪਹੁੰਚਣ ਬਾਅਦ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਪੈਰ ਧਰਨ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਹਨ।ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਅਤਾ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ ਉਦੋਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਵੀ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮੂਲਵਾਸੀਆਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਵਧਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਜਬ ਹੋ ਗਏ।ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸੋਲਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਤਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਦੇ ਯੋਰਪ ਦੇ ਸੱਭਿਅਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ ਲੱਭਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਨੇ ਇਸ ਅਣਜਾਣ ਦੇਸ ਨੂੰ ਨਹੀ ਸੀ ਲੱਭਿਆ।ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬੇਨਾਮੀ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣੀ ਦੱਖਣੀ ਧਰਤੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ (ਅਨਨਾਊਨ ਸਾਊਥ ਲੈਂਡ)।ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ 'ਚ ਕਈ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਪੁਕਾਰਿਆ ਗਿਆ।ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਪੁਆ ਨਿਊ ਗਿਨੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਣ ਵੇਲੇ 'ਸਾਹੁਲ' ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ 'ਚ 'ਨਿਊ ਲੈਂਡ',ਨਿਊ ਹਾਲੈਂਡ, ਤੇਰਾ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਜ਼ ਇਨੋਗਨੀਟਾ, ਅਨ ਨਾਊਨ ਸਾਊਥ ਲੈਂਡ, ਦੱਖਣੀ ਧਰਤੀ, ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਲੋਂ ਤੇਲੀਆ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵਰਤਮਾਨ ਦੁਨੀਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਅਜੋਕੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਸੱਖਤ ਮਹਿਨਤ ਨਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਖੋਜਾਂ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਉਹ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।ਜਿੱਥੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜੀਵ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਬਾਅਦ ਹੀਮੋ ਅਥਵਾ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ।ਉਹ ਆਪਣਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਕੇ ਵੱਡੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਅੱਜ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ ਪੰਜਾਹ ਹਜਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅੱਜ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੀ 'ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ' ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ।ਉਦੋਂ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ  ਤੋਂ ਮਾਨਵ ਦੀ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਤੁਰ ਕੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।ਇਸ ਵਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਮੀਡੀਏ ਵਿੱਚ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਿਪੋਰਟ ਛੱਪ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਦਾਜਨ ਅੱਜ ਤੋਂ 4230 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਮਿਲ ਅਤੇ ਦਰਾਵੜੀਅਨ ਸਮੇਤ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਮਾਨਵ ਸਨ।ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਅਰਬ ਦੇਸਾਂ ਰਸਤੇ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਏਸ਼ੀਆ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲੇ ਆਏ ਹੋਏ ਮੂਲਵਾਸੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਓਬਰਿਜਨਲਾਂ ਦੀ ਨਸਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਦੇ ਵਿੱਚੋ-ਵਿੱਚ ਨਰ ਅਤੇ ਮਾਦੇ ਦੀ ਪਰਸਪਰ ਵਿਰੋਧੀ ਖਿੱਚ ਕਾਰਨ ਜਨਣ ਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਿਸਟਮ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜਰਨ ਬਾਅਦ ਜੀਵਾਣੂ ਅਥਵਾ ਵਿਸ਼ਾਅਣੂਆਂ ਦੀ ਕਰਾਸ ਬਰੀਡਿੰਗ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਹਿਲੇ ਆਏ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਜੀਨ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਓਬਰਿਜਨਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਜਬ ਹੋ ਗਏ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਓਬਰਿਜਨਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਰੂਪ ਸਮੇਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਲਾਂ ਵੀ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵੱਲ਼ ਵਸਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀਆਂ ਜੁਲਦੀਆਂ ਹਨ।ਹੁਣ ਦੀਆਂ ਵਰਤਮਾਨ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਾਮਲਾਂ ਦੀ ਤਾਮਲ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦਰੜਾਬੜੀਆਂ ਦੀ ਦਰੜਾਬੜੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਓਬਰਿਜਨਲਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਰਲਦੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।ਹਾਲੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਅਫਸੋਸ ਨਾਲ ਕਹਿਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਓਬਰਿਜਨਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਨਸਲ ਚੁਰਾਈ ਹੋਈ ਨਸਲ ਹੈ। ਅਸਲੀ ਨਸਲ ਨਾਲੋਂ ਅਸਲੀ ਬੋਲੀ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪੂਜਾ ਦੇ ਢੰਗ ਤਰੀਕੇ ਵਗੇਰਾ ਤਾਂ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਹੀ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ ਸਨ।ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤੋਂ ਆਏ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਹੇਠਲੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਬਰਦਸਤੀ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਸੀ।ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਤੋਂ ਉੱਤਲੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਸਮੇਤ  ਬੁੱਢਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਅਸਲੀ ਕਲਚਰ, ਵਿਰਸਾ 'ਤੇ ਬੋਲੀ ਸੀ।ਉਹ ਤਾਂ ਸੱਭ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਹੁਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਚੇ ਹੋਏ ਕੁੱਝ ਅੰਸ਼ ਹੀ ਹਨ।ਜਿਹੜੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ-ਕੁੱਝ ਯਾਦ ਸਨ ਉਹ ਹੀ ਅੱਜ ਬੱਚਿਆ ਖੁਚਿਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਹਨ।ਬਾਕੀ ਦਾ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਤਾਂ ਡਾਢਿਆਂ ਜੋਰ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦੀ ਲਪੇਟ ਦੀ ਭੇਂਟ ਚੱੜ ਗਿਆ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਰਤਮਾਨ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਮੀਡੀਏ ਵਿੱਚ ਛੱਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹੀਮੋ ਦੀ ਮਾਨਸ ਜਾਤ ਦੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਪਸਾਰੇ ਬਾਅਦ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪੱਥਰ ਕਾਲ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਿਸੇ ਸੱਭਿਅਕ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪਹੁੰਚੇ ਭਾਰਤੀ ਹਨ।ਸੋ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ 4230 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲਾ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਹਨ ਨਾ ਕਿ ਯੋਰਪ ਤੋਂ ਸੋਲਵੀਂ ਸਤਾਰਵੀਂ ਸਦੀ 'ਚ ਪਹੁੰਚੇ ਪਹਿਲੇ ਡੱਚ ਜਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤੋਂ 1770 ਪਹੁੰਚਿਆ ਕੈਪਟਨ ਜੇਮਜ਼ ਕੁੱਕ ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਪੈਰ ਧਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਇਸ ਨੇ ਵਾਪਿਸ ਜਾ ਕੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਧਰਤੀ ਵਾਰੇ ਦਸਿਆ।ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜੇ ਹੇਠ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਰੱਖਦਿਆਂ ਇਹੋ ਜਹੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ 'ਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ।ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਕਬਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਆਪਣੀ ਵਸੋਂ ਵਸਾਉਂਣ ਲਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਹੇਠਲੇ ਅਪਰਾਧੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਪਰਾਧੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਜਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕੈਪਟਨ ਓਰਥਰ ਫਿਲਿਪਸ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਹੇਠ ਗਿਆਰਾਂ ਬੇੜੇ 1788 ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੇੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਲੋਨੀਆਂ ਬਨਾਉਂਣ ਵਾਲਾ ਕੁੱਝ ਸਮਾਨ ਅਤੇ 1500 ਦੇ ਕਰੀਬ ਇਨਸਾਨ ਸਨ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਦਰਾਂ ਅਫਸਰ ਸਨ ਤੇ 778 ਅਪਰਾਧੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 14 ਅਪਰਾਧੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸਨ ਅਤੇ 192 ਅਪਰਾਧੀ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਜਨਾਨੀਆਂ ਅਤੇ 586 ਅਪਰਾਧੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਆਦਮੀ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਮੇ ਸਨ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਸਟੇਟ ਨਿਊ ਸਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਦੀ ਧਰਤੀ ਵਿਖੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ 26 ਜਨਵਰੀ 1788 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਝੰਡਾ ਗੱਡ ਕੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਬਿਨਾ ਨਾਮ ਵਾਲੀ ਦੱਖਣੀ ਪਾਸੇ ਵਾਲੀ ਵਿਹਲੀ ਪਈ ਧਰਤੀ ਅਸੀਂ ਲੱਭੀ ਹੈ।ਅੱਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅਸਲੀ ਮਾਲਕ ਅਸੀਂ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਧਰਤੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਹੀ ਲੋਕ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਬਜਾ ਕਰੀ ਬੇਠੇ ਹਨ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅਸਲੀ ਮਾਲਕਾਂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਰਗਾ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ਸੀ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਂਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਵੀ ਮਸਾਂ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਦਬਾਓ ਕਾਰਨ ਸਾਰੇ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ 1967 ਵਿੱਚ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਹਜਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਹੱਕ ਵੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸਾਂ ਦੇ ਦਬਾਓ ਪਾਉਂਣ 'ਤੇ ਮਸਾਂ ਹੀ 179 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਬੜੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਕਰਨ ਬਾਅਦ ਮਿਲੇ ਹਨ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੋਜ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੇਸ 4230 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਲੱਭਿਆ ਸੀ।ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਓਬਰਿਜਨਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਜਬ ਹੋ ਗਏ ਜਿਨਾਂ ਵਿੱਚ 11% ਜੀਨ ਭਾਰਤੀ ਨਸਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਰਲਦੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜੇ ਕਿਧਰੇ ਚੋਰੀ ਕੀਤੀ ਨਸਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਨਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਅੱਜ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਚਾਈਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ।ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿ ਜੁਲਮ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਰਸ਼ ਵਾਰੇ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾ 'ਚੋਂ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਰਸ਼ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਾਸੀ ਬਹੁਤ ਵੱਧੀਆ ਆਦਰਸ਼ਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਕਲਚਰ ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਵੱਧੀਆ ਕਰੈਕਟਰ ਵਾਲੇ ਹਨ।ਜਦ ਕਿ ਹਕੀਕਤ 'ਚ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ ਕਿਉਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਸੱਚੇ ਪੱਕੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਮਾਨਦਾਰ ਹਨ।ਉਹ ਜੋ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਲੁਕਾਏ ਸੱਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਉਹ ਪਰਦੇ ਪਿੱਛੇ ਛੁੱਪ ਕੇ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ,ਜਿਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਉਸ ਵਾਰੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਸੌਰੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਇਵੇਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।ਪਿੱਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗੁਪਤਚਰ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸੀ ਏਜੰਸੀ ਅਥਵਾ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਵਲੋਂ ਪਿੰਟ੍ਰ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕ ਮੀਡੀਏ 'ਚ ਇਹ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਹਰ ਤੀਜਾ ਨਾਗਰਿਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹੈ।ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਾਰੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖਾਸ ਜਿਮੇਂਵਾਰੀ ਵਾਲੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਵਲੋਂ ਆਪਣੇ ਆਹੁਦੇ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਬਾਅਦ ਸ਼ਰੇਆਮ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿਆਨ ਦੇਣਾ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸਬੂਤ ਹੈ।ਇਹ ਬਿਆਨ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵਸਦੇ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਾਕੀ ਕੌਮਾਂ 'ਚ ਮਖੌਲ ਉਡਾਉਂਣ ਲਈ ਬਥੇਰਾ ਹੈ।ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਵੀ ਇਸ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਹੋ ਜਹੇ ਬਿਆਨ ਕਈ ਵਾਰ ਜਿਮੇਂਵਾਰ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਿਆਨਾਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਪੜਤਾਲੀਆ ਕਮੇਟੀਆਂ ਵੀ ਬਣਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰਵੇਖਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਰਵੇਖਣਾ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨਤੀਜੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆਂ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਖਤਮ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਸ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਉਸ ਸਾਬਕਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤਾ ਬਿਆਨ ਸ਼ਾਇਦ ਹਕੀਕਤ 'ਚ ਭਾਵੇਂ ਸਹੀ ਨਾ ਵੀ ਹੋਕੇ ਝੂਠਾ ਹੀ ਹੋਵੇ।ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਯੂਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਰੂਪੀ ਕੋਹੜ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਆਸੀ,ਸਰਕਾਰੀ,ਗੈਰਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਸਿਵਾਏ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਕ ਧਾਰਮਿਕ ਆਰਥਿਕ ਢਾਚੇਂ ਦੀ ਰਗ-ਰਗ 'ਚ ਜਾ ਵੜਿਆ ਹੈ।
ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਹੜ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਹੱਡਾਂ 'ਚ ਰਚਣ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਖੂਨ 'ਚ ਵੜ ਚੁੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ।ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਪਹਿਚਾਣਿਆ ਅਟੱਲ ਸਚਾਈ ਵਾਲਾ ਕੋੜਾ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ,ਵੱਡੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਸਮੇਤ ਛੋਟੇ ਮੁਲਾਜਮ,ਵਪਾਰੀ,ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਸਮੇਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ,ਧਾਰਮਿਕ ਬਾਬੇ, ਸਮਾਜਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਆਗੂ, ਵਪਾਰੀ, ਡਾਕਟਰ, ਟੀਚਰ, ਅਧਿਆਪਕ, ਡਾਕਟਰ, ਪੱਤਰਕਾਰ,ਜੱਜ, ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰ,ਸਿਪਾਹੀ,ਥਾਣੇਦਾਰ,ਵਕੀਲ, ਸੰਪਾਦਕ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ, ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ, ਇੰਨਸਪੈਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਹਰ ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਹਿਲੀ ਕਲਾਸ ਦੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਆਦਿ ਸੱਭ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰਾਂ 'ਚ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਆਮ ਜਨਤਾ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਦਫਤਰਾਂ ਲਈ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸਮਾਨ ਪੱਖੇ, ਮੇਜ,ਕੁਰਸੀਆਂ,ਟਾਟ, ਕੂਲਰ,ਦਰੀਆਂ,ਟੀ ਵੀ,ਡੀ ਵੀ ਡੀ,ਵੀ ਸੀ ਆਰ,ਰੇਡੀਓ,ਕੈਲੰਡਰ ਫੋਟੋਆਂ,ਕੰਪਿਊਟਰ,ਲੈਪਟੋਪ ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਲਟਕਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਆਦਿ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਕੀਮਤੀ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟੀਆ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ ਬਾਕੀ ਸਟਾਫ ਦੇ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਘੱਟਾ ਪਾਕੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾਣਾ ਅਮ ਗੱਲ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਿੱਜੀ ਹੱਕ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਬੜੇ ਇਹ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਲੈਂਡਲਾਰਡ ਧੰਨਾਡ,ਕਾਫੀ ਵੱਡੇ ਅਮੀਰ ਰਈਸ ਅਤੇ ਖੱਬੀਖਾਂਹ ਕਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟੀਆ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾਉਣਾ ਮਮੂਲੀ ਜਹੀ ਗੱਲ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।ਉਹ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਦਫਤਰ ਸਾਡੇ ਪਿਓ ਦੀ ਜਗੀਰ ਹੈ।ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਜਾਣਾ ਸਾਡਾ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁੱਢਲਾ ਅਤੇ ਇਖਲਾਕੀ ਹੱਕ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਫਤਰ 'ਚ ਜੋ ਮਰਜੀ ਕਰੀਏ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕੀਂ ਸਾਡੇ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਸਮਾਜ 'ਚ ਅਪਣੀਆਂ ਚਾਪਲੂਸੀ ਵਾਲੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ-ਮਿੱਠੀਆਂ ਚੋਪੜਵੀਆਂ ਫੋਕੀਆਂ ਫੁਕਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਛੱਤੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸੁਆਦਾਂ ਭਰੀ ਪਰੋਸੀ ਗਈ ਖੀਰ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ,ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਹੀ ਪੂਰੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਭਲਾਈ ਦੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਲਿਜਾਉਂਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅਸਲੀ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਹੋਣ।
ਕੁੱਝ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਾਰੇ ਸਾਲ 1971-72 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ 5-6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 'ਚ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਬਤੌਰ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਇੱਕੋ ਸਕੂਲ 'ਚ ਸਰਵਿਸ ਕਰਦੇ ਸਾਂ।ਉਸ ਸਕੂਲ ਦਾ ਮੁੱਖੀ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਤਹਿਸੀਲ ਪੱਧਰ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦਾ ਅਫਸਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਏ ਡੀ ਆਈ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ।ਬਾਅਦ 'ਚ ਜਿਲ੍ਹਾ ਸਿਖਿਆ ਵਿਭਾਗ 'ਚ ਐਕਟਿੰਗ ਜਿਲ੍ਹਾ ਸਿਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਮੁੱਖੀ ਵੀ ਰਿਹਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿਲ੍ਹਾ ਸਿਖਿਆ ਇੰਸਪੈਕਟਰ (ਡੀ ਆਈ) ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਡੀ ਈ ਓ ਜਿਲ੍ਹਾ ਸਿਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਅਫਸਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਉਹ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ 'ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤ ਸੱਖਤ ਸੁਭਾਓ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਸੀ।ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰ ਹੋਣ ਵਾਰੇ ਅਤੇ ਉੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਅਨੂਸ਼ਾਸ਼ਨ ਵਾਲਾ ਹੋਣ ਦਾ ਬਹੁਤ ਢਡੋਰਾ ਪਿੱਟਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫੌਜ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ 'ਚ ਰਹਿ ਕੇ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਂਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਅਤੇ ਕੰੰਮ ਨੂੰ ਰੱਬ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਮਝੋ ਕਦੇ ਵੀ ਡਿਊਟੀ ਅਤੇ ਕੰਮ 'ਚ ਅਣਗਿਹਲੀ ਨਾ ਵਰਤੋ ਆਪਣੇ ਜਿੰਮੇਂ ਲਾਏ ਕੰਮ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਓ।ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਿਊਟੀ 'ਤੇ ਜਾਓ ਛੁੱਟੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੋ।ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਪੁੱਤਰ-ਧੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਇੱਕ ਦਰਜਾ ਵੱਧ ਸਮਝੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਿਭਾਉਂਦਿਆਂ ਮਹਿਕਮੇ ਸਮੇਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਫਸਰ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਉੱਚਾ-ਨੀਵਾਂ ਜਾਂ ਵੱਧ-ਘੱਟ ਬੋਲਣਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਸਗੋਂ ਉਲਟਾ ਤੁਹਾਡੀ ਲਿਆਕਤ ਬਦਲੇ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੇਗਾ।ਪਿਤਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਦਸੇ ਮਾਰਗ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਸੂਲਾਂ 'ਤੇ ਚਲਦਿਆਂ 33 ਸਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਸਾਂ ਦੋਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨਾਂ ਸਮੇਤ ਪੂਰੀ ਇੱਜਤ ਨਾਲ ਅਤੇ ਠਾਠ ਨਾਲ ਬੇਦਾਗ ਰਹਿ ਕੇ ਨਿਭਾਈ।ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ 94 'ਚ ਸਟੇਟ ਅਵਾਰਡ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਬਾਅਦ 1996 'ਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਤੋਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦਾ ਢਡੋਰਾ ਪਿੱਟਣ ਵਾਲੇ ਉਸ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਨੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਅਸੂਲ ਵੇਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨੇੜਤਾ ਕਰ ਲਈ ਸੀ।ਉਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੁੱਝ ਕੁ ਡਿਊਟੀ ਪ੍ਰਤੀ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਵਰਤਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਚੋਰ ਅਤੇ ਅਨੂਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦੀ ਨਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਟਾਫ ਮੈਂਬਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨਾਲ ਇਸ ਕਰਕੇ ਈਰਖਾ ਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂ ਕਿ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਦੇ ਫੰਡਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਸਕੂਲ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਾਨ ਵੀ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਵੇਲੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ 'ਚ ਪੈਸੇ ਲੈਣੇ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ਰਾਬਾਂ ਮੰਗਵਾ ਕੇ ਸਕੂਲ 'ਚ ਹੀ ਪੀ ਜਾਣੀਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਸਨ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਨਾ ਸਮਝ ਕੇ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਜਗੀਰ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਸੀ।ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਉਸ ਸਕੂਲ 'ਚ ਆਉਂਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਠੱਕਠਕਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇੱਕ ਵੇਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਵਾਲਾ ਹੋਣ ਦਾ ਬਹੁਤ ਢਡੋਰਾ ਪਿੱਟਣ ਵਾਲੇ ਉਸ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਮਿਡਲ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਸਲਾਨਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਲੈਣ ਵਾਰੇ ਸਿਖਿਆ ਬੋਰਡ ਪੰਜਾਬ ਵਲੋਂ ਜਿਲ੍ਹਾਂ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਸੜੋਏ ਬਲਾਕ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਆਪਣਾ ਸਹਾਇਕ ਬਣਾ ਕੇ ਕਰ ਲਈ।ਜਦੋਂ ਇਸੇ ਸਬੰਧ 'ਚ ਇੱਕ ਵੇਰ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਜਾਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕਮਰੇ 'ਚ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਲਿਜਾਏ ਗਏ ਬੱਚਿਆਂ ਹੇਠਾਂ ਵਿਛਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤਪੜਾਂ (ਟਾਟਾਂ) ਤੋਂ ਬਣਾ ਕੇ ਵਿਛਾਈ ਗਈ ਦਰੀ ਵੇਖ ਕੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਦਿਲ 'ਚ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਵੱਧੀਆ ਆਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਵੱਧੀਆ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਸਬੰਧੀ ਬਣੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਦੀਆਂ ਲੀਰਾਂ-ਲੀਰਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਮੇਰੇ ਉਸਤਾਦ ਉਸਾਰੂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੇ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਅਧਿਆਪਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਓ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਮਝਦਾ ਸਾਂ।ਜਦੋਂ ਆਪਣੀ ਮੱਝ ਦੀ ਖੁਰਲੀ ਬਨਾਉਂਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਲਕੜ ਦੀਆਂ ਫੱਟੀਆਂ 'ਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀ ਚਾਦਰ (ਟੀਨ) ਨੂੰ ਸੇਵਾਦਾਰ ਰਾਹੀਂ ਘਰ ਲਿਜਾਉਂਦੇ ਵੇਖਿਆ।ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮਸ਼ਾਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਵਾਲੇ ਕਿੱਤੇ ਨੂੰ ਵੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਚਾਰ ਦੇ ਚਿੱਕੜ 'ਚ ਡੁੱਬਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰੱਬ ਹੀ ਬੇਲੀ ਹੋਏਗਾ।ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮਿਆਂ 'ਚ ਜੇ ਕੋਈ ਮਹਿਕਮਾ ਇਮਾਨਦਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਸਿਰਫ ਸਿਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਫੌਜ।
ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਵੀ ਡੁੰਘਾਈ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜਚੋਲਿਆ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਆਤਮਾ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਅਵਾਜ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੈਂ ਖੁੱਦ ਵੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ।ਕਿਉਂ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਸਕੂਲੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਖਾਤਰ ਕਿਧਰੇ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਮੇਤ ਆਰਡਰ ਬੁੱਕ ਰਜਿਸਟਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਸਿਖਿਆ ਦਫਤਰ ਜਰੂਰੀ ਡਾਕ ਦੇਣ ਜਾਣ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਜਦ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਸ ਬਹਾਨੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਕੰਮ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਡਿਊਟੀ ਸਮੇਂ 'ਚ ਜਾ ਕੇ ਡਿਊਟੀ ਪ੍ਰਤੀ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਕਰਕੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਬਣਿਆਂ ਹਾਂ।ਬਾਕੀ ਦੇ ਮਹਿਕਮਿਆਂ ਦੀ ਰੀਸੇ ਅੱਜ ਫੌਜ ਅਤੇ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਮਹਿਕਮਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਕੀਆਂ ਦੀ ਲਾਗ ਲੱਗ ਗਈ ਹੈ,ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਨਿਘਾਰ ਆਇਆ ਹੈ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੇਖੋ-ਵੇਖੀ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਰੀਸੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਬਹਾਨੇ ਇਸ ਕੋਹੜ ਰੂਪੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤ 'ਚ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਆ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਸਿਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖੀ ਬਣਾ ਕੇ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ,ਵਿਭਾਗ 'ਚ ਬਹੁਤ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਇਸ ਪਾਸੋਂ ਵੀ ਕੁੱਝ ਕੁ ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਭਦਰ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਲੋਂ ਲੁਕਵੇਂ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਚਾਪਲੂਸੀ ਦੁਆਰਾ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟਾ ਪਾ ਕੇ ਲਏ ਗਏ ਕੁੱਝ ਕੁ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ ਕਰਦਿਆਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਇੱਕਲੇ ਨੇ ਹੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸੁਲਝੀਆਂ ਅਤੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ 60-62 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਘਾਰ ਵੱਲ਼ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੇ ਵਿਭਾਗ 'ਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਕੇ ਮੋਰਚਾ ਫਤਿਹ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਗੱਡ ਵਿਖਾਇਆ ਸੀ।ਜਦ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 60-62 ਸਾਲ ਹਰ ਸੰਸਥਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖੀ ਉਸ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਸੈਂਟਰ, ਬਲਾਕ,ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮੁੱਖੀ,ਡਿਵੀਜਨ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਾਜ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਦੇ ਕਈ ਮੁੱਖੀ,ਸਿਖਿਆ ਸੈਕ੍ਰੇਟਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਿਖਿਆ ਮੰਤਰੀ, ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਤੱਕ ਦੇ ਅਫਸਰਾਂ 'ਤੇ ਵਜੀਰਾਂ ਦੀ ਕਾਫੀ ਵੱਡੀ ਫੌਜ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਯੂਦ ਵੀ ਕੋਈ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ।ਸਗੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਵਿਭਾਗ 'ਚ ਸੁਧਾਰਾਂ ਲਈ ਕਾਗਜੀ ਨੀਤੀਆਂ ਤਾਂ ਜਰੂਰ ਬਣਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਪਰ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਵਜਾਏ ਹਰ ਵੇਰ ਵਿਭਾਗ 'ਚ ਨਿਘਾਰ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ।ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਇਵੇਂ ਦਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਮੁਲਾਜਮ ਜਾਂ ਅਫਸਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ 'ਚ ਕੁਤਾਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰ ਸਕਦਾ।ਕਿੰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ-ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਫਸਰ ਅਥਵਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਬਣ ਜਾਣ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਦਕਾ ਸਾਡਾ ਭਾਰਤ-ਪੰਜਾਬ ਰਾਮਰਾਜ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਰਗ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਆਪਣੀ ਸੌੜੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇਸ ਅਸੂਲਾਂ ਵਾਲੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਇਨਸਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਉਂਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਸ਼ਰਤੀਆ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਰਾਮਰਾਜ ਅਥਵਾ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਾਜ ਦੁਬਾਰਾ ਤੋਂ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਕਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਉਲਟ ਜਾ ਕੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਤਰੀਕਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਬਿਨਾ ਮਹਿਨਤ ਕੀਤਿਆਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਭਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਹਾਲ ਹੁਣ ਇਹ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰ 'ਚ ਬਿਨਾ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦਿੱਤਿਆਂ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾ ਲਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਮਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਹੁਣ ਤਾਂ ਇੰਜ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਕਿ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਗ-ਰਗ 'ਚ ਰਚ ਗਿਆ ਹੈ।ਕਾਗਰਸ ਘਾਹ 'ਤੇ ਅਮਰਵੇਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜਾਏ ਵੱਧ ਰਿਹੈ।
ਪਿੱਛੇ ਜਹੇ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾਇਮਾ ਦੀ ਪਤਨੀ ਉਰਵਸੀ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਦਲਿਤ ਅਪਾਹਜਾਂ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਝਾਂਸਾ ਦੇ ਕੇ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਝਟਕ ਲਏ ਸਨ।ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਤੋਂ ਕੋਝਾ ਮਜਾਕ ਹੋਰ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਮਜਾਲ ਹੈ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਅਸੀ ਪਹੁੰਚ ਵਾਲਿਆਂ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਕਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ।ਇਸ ਵਾਰੇ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ ਉਰਵਸੀ ਆਪਣੀ ਠੱਗੀ ਦਾ ਧੰਦਾ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਰਾਜ-ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਕਵੰਰ ਦੇ ਲੈਟਰ ਪੈਡ 'ਤੇ ਨਰਿੰਦਰ ਦੇ ਕੀਤੇ ਦਸਖਤਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੀ ਸੀ।ਇਸ ਤੋਂ ਜਾਹਰ ਸੀ ਕਿ ਉਰਵਸੀ ਅਤੇ ਨਰਿੰਦਰ ਵਿਚਕਾਰ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲੇ ਸਬੰਧ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਧੰਦਾ ਦੋਵੇਂ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਨਾ ਸਾਡੇ ਭਾਰਤ ਮਹਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰੰਮਪਰਾ ਹੀ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜਨਮ ਸਿੱਧ ਅਧਿਕਾਰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ।ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਬੋਫਰਜ ਤੋਪ ਘੁਟਾਲਾ,ਲਾਲੂ ਯਾਦਵ ਦਾ ਚਾਰਾ ਘੁਟਾਲਾ,ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ-ਮੰਤਰੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਭਾਕਰ ਰਾਓ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਸੱਭ ਜੱਗ ਜਾਹਰ ਹੈ।ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਜੈ ਲਲਿਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਹੇਲੀ ਸ਼ਸ਼ੀਕਲਾ ਵੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਸੰਗੀਨ ਜੁਰਮਾ 'ਚ ਕਾਫੀ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।ਸਾਬਕਾ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਰਾਮ ਲਖਨ ਯਾਦਵ ਦੇ ਸਪੁਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਯਾਦਵ ਵੀ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਘਟ ਨਹੀਂ ਰਹੇ।ਟੈਲੀਫੋਨ ਘੁਟਾਲੇ ਦੇ ਹੀਰੋ ਸੁੱਖ ਰਾਮ ਦੀ ਜੈ ਜੈ ਰਾਮ ਨੂੰ ਕੋਣ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ? ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ,ਮੁੁੱਥਈਆ,ਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਹੈਗੜੇ,ਰਾਮ ਜੇਠ ਮਲਾਨੀ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਮ ਵੀ ਬਹੁਤ ਚਰਚਾ 'ਚ ਰਹੇ ਹਨ।ਕਾਰਗਿਲ ਦੇ ਫੌਜੀ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਕਫਣ ਘੁਟਾਲੇ ਨੂੰ ਕੋਣ ਨਹੀਂ ਜਣਦਾ।ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਮਵੈਲਥ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਇਸ ਸਾਲ 2010 'ਚ ਭਾਰਤ ਹਿੱਸੇ ਆਈਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਸਬੰਧੀ ਹੋਏ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੇ ਤਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵਸਦੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਾਖ ਨੂੰ ਵੀ ਧੱਕਾ ਲਗਾ ਕੇ ਦੂਜੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਬੇਇਜਤ ਕਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ।
ਗੱਲ ਕੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਸਬੰਧੀ ਲਿਖਦਿਆਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਕਿਤਾਬ ਭਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਮੇਰੇ ਭਾਰਤ ਮਹਾਨ 'ਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਉਪਰਲੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਤੱਕ ਕੈਂਸਰ ਰੂਪੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਫੈਲਾਅ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਵਰਗੇ ਕੁੱਝ ਗਿਣਤੀ ਮਿਣਤੀ ਦੇ ਵੱਧੀਆ ਸੋਚ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਵੱਧੀਆ ਇਨਸਾਨ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਅਸੀਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹਾਂ।ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਜਿਮੇਂਵਾਰੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਬਣਦੀ ਹੈ,ਕਿਉਂ ਕਿ ਇਹ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ 10 ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ 'ਚੋਂ ਮੋਟੇ ਜਹੇ ਅੰਦਾਜੇ ਅਨੁਸਾਰ 8 ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹਨ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਾਰੇ ਕੋਰਟਾਂ 'ਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੇਸਾਂ ਨੂੰ ਸੱਭ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।ਪਿੱਛੇ ਜਹੇ ਸਾਬਕਾ ਕਨੂੰਨ ਮੰਤਰੀ ਹੀ ਇਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ ਦੇਣ ਵਾਲੇ 16 ਮੁੱਖ ਜੱਜਾਂ 'ਚੋਂ ਵੀ 8 ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹਨ।ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੌਜੀ ਮਹਿਕਮੇ ਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਹੁਣ ਉਥੋਂ ਵੀ ਗੋਲੀ ਸਿੱਕਾ ਕਾਫੀ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਸਮੇਤ ਤੇਲ ਰਾਸ਼ਨ ਵਗੈਰਾ ਚੋਰੀ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਆਉਂਣ ਕਰਕੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਬਦਬੋ ਆਉਂਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ।ਜਦ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੂਹ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਅਤੇ ਉਪਰੋਂ ਹੇਠਾਂ ਤੱਕ ਦੀ ਸਮੂਹ ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਮਾਨਦਾਰ,ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਸਖਤ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਕੋਹੜ ਰੂਪੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜੱਫਾ ਪਾਈ ਬਿਮਾਰੀ ਖਤਮ ਨਾ ਹੋਕੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੋਹੜੀ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗੀ।ਭਾਰਤ ਵਲੋਂ ਹੁਣੇ ਹੀ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਾਰੇ ਚਲ ਰਹੇ ਵਿਵਾਦ ਰਾਹੀਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਹੋ ਰਹੀ ਬਦਨਾਮੀ ਇਸ ਦਾ ਜੀਊਂਦਾ ਜਾਗਦਾ ਸਬੂਤ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ।ਜੇ ਇਵੇਂ ਹੀ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ 'ਚ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੀਆਂ ਸਗੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਖੌਲ ਉਡਾਉਂਣਗੀਆਂ।ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਇਸ ਗਗੋਤਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਦੇਸ਼ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।ਜੇ ਇਸ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਵਹਾਓ ਨੂੰ ਨਾ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ ਸਾਬਤ ਹੋਏਗਾ।ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨੀਤੀ 'ਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੋਵੇਂ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕਠਿਆਂ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦੇ।ਜੇ ਕਰ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕਠੇ ਚਲਦੇ ਰਹੇ ਤਾਂ ਇਹ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਘਾਤਕ ਅਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਸਿੱਧ ਹੋਏਗਾ ਹੋ ਸਕਦੈ ਲਗਾਤਾਰ ਚਲਦਿਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਹੀ ਕਰ ਦੇਵੇ।ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਾਸੀਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਪਨਿਆਂ ਵਾਲਾ ਭਾਰਤਵਰਸ਼ ਬਣਾ ਕੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਲਗਾਉਂਣੀਆਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਈ ਗੁਆ ਕੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਹੀ ਬੋਲਬਾਲਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਜਰਾ ਸੋਚੋ ਸ਼ੈਤਾਨ ਬਣਨਾ ਤਾਂ ਬੜਾ ਅਸਾਨ ਹੈ ਪਰ ਕੀ ਇਨਸਾਨ ਬਣੇ ਰਹਿਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ? ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਓ ਆਪਾਂ ਸਾਰੇ ਰਲ਼ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਜੁੱਟ ਹੋਕੇ ਇਸ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਲ਼ ਕੱਢਦੇ ਹੋਏ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਵਰਗੇ ਨਿਰਪੱਖ ਇਮਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਸੱਖਤ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਆ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਸਹਿਯੋਗ ਵੀ ਦੇਈਏ।
ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਖੇਲਾ

ਜਿਹੜੇ ਕਹਿਣ ਮੇਰੀ ਛੁਪੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਚਾਹ ਮੈਂ ਨੀਵਾਂ ਉਗਿਆ।
ਆਪਣੇ ਬਜੁਰਗਾਂ ਵਲੋਂ ਕਹੇ ਹੋਏ ਲਫਜਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਦਿਆਂ, "ਬੱਚਿਓ, ਜੋ ਮਰਜੀ ਬਣ ਜਾਇਓ ਪਰ ਪਿੰਡੇ 'ਤੇ ਹੰਢਾਈ ਹੋਈ ਗਰੀਬੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਿਓ!" ਇਹ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਗਰੀਬ ਸਾਂ 'ਤੇ ਗਰੀਬੀ 'ਚੋਂ ਹੀ ਨਿਕਲੇ ਸਾਂ! ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਆਏ ਸਾਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਕਿ ਗਰੀਬ ਦੀ ਮਦਤ ਕਰਾਂਗੇ, ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣੀ ਗਰੀਬੀ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰਾਂਗੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਬੜਾ ਹੀ ਚਾਅ ਸੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦਾ ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲ ਵੱਧੀਆ ਵੀ ਲੱਗਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਹੁਣ ਸਾਡੀ ਗਰੀਬੀ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।ਜਦੋਂ ਆ ਕੇ ਕੁਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਵੇਖਿਆ ਓਦੋਂ ਦਿਲ ਉਚਾਟ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਦਾ ਚਾਅ ਜਿਹਾ ਵੀ ਲਹਿ ਗਿਆ।ਏਥੇ ਜਦੋਂ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਭੱਜ ਦੌੜ ਵੇਖੀ ਕੋਈ ਦੁਪਹਿਰੇ, ਕੋਈ ਸਵੇਰੇ, ਕੋਈ ਸ਼ਾਮੀ, ਕੋਈ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਦੌੜ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਰਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਕਈ ਕਈ ਦਿਨ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਨਜਰ ਨਾ ਆਉਣੇ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਿਹਲੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਇਕਲਿਆਂ ਘਰ 'ਚ ਰਹਿਣਾ। ਤੀਜੇ ਏਥੋਂ ਦੇ ਕਲਚਰ ਦਾ ਵਖਰੇਵਾਂ ਅਤੇ ਚੌਥੇੇ ਏਥੋਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਵਖਰੇਵਾਂ ਆਦਿ ਹੋਰ ਵੀ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨ ਲੱਗੇ।
ਇਕ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਛੁੱਟੀ ਸੀ। ਗਲੈਨਵੁੱਡ (ਪਾਰਕਲੀ) ਜਦੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਆਏ। ਆਪਣਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਲਗਿਆ। ਓਦੋਂ ਦਿਲ ਨੂੰ ਢਾਰਸ ਬੱਝੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਸਕੂਨ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਵੀ ਏਥੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹਨਾਂ ਆਪਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਮਿਲ ਕੇ ਵਿਚਰੇ ਤਾਂ ਏਥੇ ਵੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਨਫ਼ਰਤ, ਚੁਗਲੀ, ਸਾੜਾ, ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਖਿੱਚਣੀਆਂ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਾਢੂ ਖਾਂ ਕਹਾਉਣਾ। ਆਪਣੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਵਾਉਣੀ ਆਦਿ ਵੇਖ ਕੇ ਦਿਲ ਪਛਤਾਉਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਏਥੇ ਕਿਉਂ ਆ ਗਏ ਹਾਂ?
ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਿਨ ਦੁਬਾਰਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਖ ਸੈਨਟਰ ਗਲੈਨਵੁੱਡ ਵਿਖੇ, ਸਾਲ ੨੦੦੪ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਤੋਂ, ਸਿਡਨੀ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਗਲੈਨਵੁੱਡ ਵਿਖੇ, ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਆਏ ਜਥੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਏ ਸਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨੀ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਪਿਛਿਓਂ ਪਿੰਡ ਸੋਅਤਾ ਅਸਮਾਨਪੁਰ ਤੋਂ, ਗਿਆਨੀ ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਹਾਰਟਾ ਵਡਾਲਾ ਤੋਂ ਅਤੇ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਭਾਈ ਸਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਵਾਜਪੁਰ ਤੋਂ, ਸਾਡੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਸਨ।
ਏਥੇ ਇਹਨਾਂ ਕੋਲ ਹੀ ਸਬੱਬੀਂ ਮੇਰਾ ਮੇਲ, ਮਿਲਾਪੜੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਮਾਲਕ, ਗਿਆਨੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਵੀ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਲਤੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਠੀਕ ਸਾਂ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਓਥੇ ਮਾਇਕ ਪਖੋਂ ਕਾਫੀ ਪਛੜੇ ਹੋਏ ਸਾਂ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵੱਲੋਂ ਇਮਾਨਦਾਰ ਰਹਿ ਕੇ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਮਿਲਵਰਤਣ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਨੀਵੇਂ ਰਹਿਣ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਦਿਤੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸਤਿਕਾਰ ਭਰੀ ਇੱਜਤ ਨਾਲ ਵਿਚਰਦੇ ਸਾਂ।
ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸੁਣ ਕੇ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਵੱਧੀਆ ਗੱਲ ਬਾਤ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਮਿਲਣੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਾਇਲ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਤਜਰਬੇ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਦਲੀਲਾਂ ਦੇ ਕੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਰਹਿਣ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਾਸਾ ਵੀ ਵਿਖਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਹੁੰਦੀ ਗਈ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵਧੀਆ ਇਨਸਾਨੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਇਨਸਾਨ ਹਨ।
ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਹਰੇਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਸਾਹਿਤ ਪਿਆਰ ਸਤਿਕਾਰ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਚੱਲਦੀ ਫਿਰਦੀ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਵੀ ਕਹੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਕਿਸੇ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਦੇ ਮੁਥਾਜ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ ਹਸਤੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਹੜੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਜਾਣਦੀ ਹੋਵੇ! ਏਥੇ ਹੀ ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਜੋ ਵਾਰਤਕ ਲੇਖ, ਏਥੋਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਲੋਕਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਵੀ ਮੈਂ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਫੀ ਕੁਝ ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਰਤਕ ਲੇਖਾਂ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਜਰੂਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸਦੀਵੀ ਸਾਂਭਣ ਲਈ ਕਿਤਾਬੀ ਰੂਪ ਜਰੂਰ ਦਿਓ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਜਰੂਰ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, 'ਕੀ ਇਵੇਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?" ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਹਾਂ, ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਇਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯੂ.ਐਸ.ਬੀ. ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ, ਪੰਜਾਬ ਲਿਜਾ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਿਟਿੰਗ ਪ੍ਰੈਸ ਜਾ ਕੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।"
ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹ ਲਈ। ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ 'ਸੱਚੇ ਦਾ ਸੱਚਾ ਢੋਆ' ਛਪਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੱਜ ਤੱਕ ਗਿਆਰਾਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਲ ੨੦੦੬ ਦੀ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ 'ਸੱਚੇ ਦਾ ਸੱਚਾ ਢੋਆ' ਛੇ ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਹਜਾਰ ਕਾਪੀ ਵਿੱਚ ਛਪ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਥ ਲਾਂਬੜਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ।
(ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਗਿ. ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਹੈ ਇਹ ਲੇਖ)
ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਆਮ ਸਾਧਾਰਨ ਕਿਸਾਨੀ ਸਿੱਖ ਪਰਵਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮਾਤਾ ਜਸਵੰਤ ਕੌਰ ਜੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਭਾਈ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਘਰ, ਸਾਲ ੧੯੪੩ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਉਦੋ ਨੰਗਲ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਸਖਤ ਸੁਭਾਓ ਵਾਲੇ ਰਵਈਏ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁਝ ਕੁ ਦਿਨ ਹੀ ਸਕੂਲ ਗਏ ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਆਏ। ੳ ਅ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਜਮੀਨ ਉਪਰ ਵਿਛੇ ਘੱਟੇ ਵਿਚ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ। ਬਾਅਦ 'ਚ ਗਰਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀ ਦੀ ਵਰਨਮਾਲਾ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਾਇਦੇ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਘਰੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਅਤੇ ਮੁਹਾਰਨੀ ਨੂੰ ਰੱਟਾ ਲਾ ਕੇ, ਛੇਤੀ ਹੀ ਪੰਜ ਗ੍ਰੰਥੀ, ਬਾਈ ਵਾਰਾਂ, ਭਗਤ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਲੜੀਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸਿੱਖ ਲਿਆ।
ਸਾਲ ੧੯੫੫ ਵਿਚ, ਖਾਲਸਾ ਵਿਦਿਆਲਾ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਤੋਂ ਕੀਰਤਨ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਖਣੀ ਸਿਖਣ 'ਤੇ ਹੀ ਲਾਇਆ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਗਤ ਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥ ਪੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਲੇ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੁਆਰਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਾਹਿਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਸਬੰਧੀ ਵੀ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ।
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਚੱਲਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਕਲਾਸ ਦਾ ਕੋਰਸ ੧੯੫੮ ਤੋਂ ੧੯੬੦ ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ, ਕਮੇਟੀ ਅਧੀਨ ਹੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਰਾਗੀ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ੧੯੬੦ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ੧੯੭੩ ਤੱਕ, ਵੱਖ ਵੱਖ ਅਹੁਦਿਆਂ ਉਪਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ।
੧੯੬੬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਗਿਆਨੀ ਦਾ ਕੋਰਸ ਵੀ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਅਫ਼੍ਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਲੰਡਨ ਦੇ ਆਈ.ਸੀ.ਐਸ. ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰ ਰਾਹੀਂ ਜਰਨਲਿਜਮ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਕੁਝ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਵਿਚੇ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿਤੀ।
ਮਾਰਚ, ੧੯੭੩ ਵਿਚ ਬਿਨਾ ਤਨਖਾਹ ਤੋਂ ਇਕ ਸਾਲ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਕੇ, ਦੋ ਸਾਲ ਦੇ ਵਰਕਿੰਗ ਵੀਜ਼ੇ ਉਤੇ, ਅਫ਼੍ਰੀਕਾ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਮੁਲਕ ਮਲਾਵੀ ਵਿਖੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਓਥੋਂ ਹੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਅਸਤੀਫਾ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ।
ਮਲਾਵੀ, ਦੋ ਟਰਮਾਂ ਵਿਚ ਸਾਢੇ ਕੁ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਸੇਵਾ ਨਿਭਉਣ ਉਪ੍ਰੰਤ ਆਪਣੇ ਪਰਵਾਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਭੇਜ ਕੇ, ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਪੱਲੇ ਖਰਚਾ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ, ਅਰਾਊਂਡ ਦਾ ਵਰਲਡ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਾਉਣ ਲਈ ਚਾਲੇ ਪਾ ਲਏ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਫ਼੍ਰੀਕਾ ਦੇ ਮੁਲਕ ਮਲਾਵੀ ਤੋਂ, ਕੀਨੀਆ, ਤਨਜਾਨੀਆਂ, ਮੁਜ਼ੰਬਿਕ, ਜਿੰਬਾਬਵੇ, ਬੋਟਸਵਾਨਾ, ਜੈਂਬੀਆ, ਸਾਊਥ ਅਫ਼੍ਰੀਕਾ, ਮਿਸਰ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਨੀਦਰ ਲੈਂਡ, ਦੋਵੇਂ ਜਰਮਨ, ਫਰਾਂਸ, ਸਪੇਨ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ, ਪੋਲੈਂਡ, ਅਫਗਾਨਸਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਚੀਨ, ਨਿਊ ਕੈਲੇਡੋਰਨੀਆਂ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਨਿਊ ਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਫਿਜੀ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਘੁੰਮਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਨੇ, ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਗਿਆਨ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਇਹਨਾਂ ਖਿੱਤਿਆਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ, ਭੂਗੋਲਕ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ, ਸਦਾਚਾਰਕ ਜਿਹੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਨੇੜਿਉਂ ਵੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਇਹਨਾਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਸਦਕਾ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਾਰਤਕ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਉਪਜ ਹੋਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਅਤੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ੨੫ ਅਕਤੂਬਰ ੧੯੭੯ ਨੂੰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਆਣ ਪਹੁੰਚੇ। ਏਥੇ ਆ ਕੇ ਪੱਕੇ ਹੋਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦੋ ਦਿਨ ਘੱਟ ਪੂਰਾ ਇਕ ਸਾਲ ਗੁਜਰ ਗਿਆ। ਓਧਰੋਂ ਪਿੰਡੋਂ ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਕਿ ਪਾਲਣ ਵਾਲੀ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਜੀ ਬਿਮਾਰ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਦਾ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਦਿਲ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਿਆ। ਵਾਪਸ ਪੰਜਾਬ ਮੁੜ ਜਾਣ ਲਈ ਪਰਵਾਸ ਅਫਸਰ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਪਰਵਾਸ ਦਫਤਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਮੰਗਿਆ। ਪਰਵਾਸ ਅਫਸਰ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਵਲੋਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਤਰੀਕਾ ਵੇਖ ਕੇ, ਓਸੇ ਵੇਲੇ ਪੀ.ਆਰ. ਦੀ ਮੋਹਰ ਲਗਾ ਕੇ, ਪਾਸਪੋਰਟ ਗਿਆਨੀ ਜੀਨੂੰ ਫੜਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵਧਾਈ ਦੇ ਦਿਤੀ।
ਪੀ.ਆਰ. ਦੀ ਮੋਹਰ ਲੱਗਣ ਬਾਅਦ ਫਿਰ ਕੰਮ ਲੱਭਣ ਦਾ ਦੌਰ ਚੱਲਿਆ। ਫੈਕਟਰੀਆਂ, ਖੇਤਾਂ, ਡਾਕਖਾਨਾ, ਬੱਸ ਕੰਡਕਟਰੀ, ਰੇਲਵੇ, ਕਲਰਕੀ, ਬੈਂਕ ਆਦਿ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਲਈ, ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇਂ ਟੱਕਰਾਂ ਮਾਰੀਆਂ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਵੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਜਤਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ। ਸਿਡਨੀ ਦੀ ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਕੋਰਸ ਵੀ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਈ.ਟੀ.ਆਈ ਵਰਗੀ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾ, ਟੇਫ ਤੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕੋਰਸ ਕੀਤੇ।
ਗਿਆਨੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਜੀ ਹੈ, ਬੜੇ ਮਾਣ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ, ਸਮੇਤ ਏਥੋਂ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਅਤੇ ਕਾਬਲੀਅਤ ਵੇਖ ਕੇ ਹਰ ਕੋਈ ਫਖ਼ਰ ਅਤੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਬੋਲਣ ਸ਼ੈਲੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਹਾਸਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਯਾਦ ਸ਼ਕਤੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ ਤਰਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦਿਨ ਸਾਲ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਤਰੀਕਾਂ ਤੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਜਬਾਨੀ ਯਾਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇੇ ਹਨ। ਇਸ ਵੱਡੀ ਮੁਹਾਰਤ ਕਰਕੇ ਹੀ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਉਚ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਸਾਹਿਤਕ ਸਭਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਧਾਰਮਿਕ, ਸਾਹਿਤਕ, ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵੇਲੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀਲਣ ਲਈ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਮੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਤਾਂ ਵਾਲੀ ਚੱਲਦੀ ਹੋਈ ਵਾਰਤਾ ਨੂੰ, ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਸਹਿਤ, ਸਬੰਧਤ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਰੋੋਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ, ਪੱਲੇ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਗਿਆਨੀ ਜੀ, ਗਿਆਨਵਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹਰ ਇਕ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣਾ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਵਾਲੇ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹਨ। ਸਿਡਨੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੂਝਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਵਾਕਿੰਗ ਇਨਸਾਈਲੋਪੀਡੀਆ ਆਫ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ" ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਈ ਨੌਜਵਾਨ ਮਖੌਲ ਵਜੋਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਸਾਈਬਰ ਗਿਆਨੀ" ਵੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤੀ ਖਾਸ ਸਿਫਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦੀ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੀ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਬਹੁਤ ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਤਰਕ ਨਾਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਅਗਲਾ ਸੁਣ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਰਹੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੁਮਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸੁੱਚਜੀ ਅਤੇ ਕੁਚੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦਸਿਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਹਰ ਲਿਖਤ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਬਿੰਦੀ ਟਿੱਪੀ ਦੀ ਬੇਲੋੜੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੁਝਾਓ ਦੇ ਕੇ ਲਗਾਂ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਦੀ ਬੇਲੋੜੀ ਵਰਤੋਂ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਲੇਖਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮੇ ਸਮੇ ਵਿਸਥਾਰ ਪੂਰਬਕ ਵੀ ਦਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਦੇਣ ਵੀ ਹੈ।
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਬਖਸ਼ਣ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਜਿੰਨੀ ਲੰਮੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਹਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਕੇ, ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਅਨਜਾਣ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾ ਸਕਣ।
ਜਦੋਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਆ ਜਾਣ ਕਰਕੇ, ਹੁਣ ਖਾਤਮੇ ਵੱਲ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਹੈ; ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਕੀ ਕਰੋਗੇ? ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਇਹੋ ਜਵਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, "ਅਕਾਲੀ ਸੀ, ਅਕਾਲੀ ਹਾਂ, ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਅਕਾਲੀ ਰਹਾਂਗਾ।" ਹਾਂ, ਜੇ ਕੁਝ ਊਣਤਾਈਆਂ ਜਾਂ ਘਾਟਾਂ ਆਈਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘੋਖ ਕੇ, ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਸੁਝਾਅ  ਦੇ ਕੇ ਸੁਧਾਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਰਹਾਂਗਾ। ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੀ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀ, ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਤੀ, ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਤੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਤੀ, ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਅਤੇ ਕੌਮ ਪ੍ਰਤੀ, ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਮਾਣ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਕੇ ਸਮੇ ਸਮੇ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ:
(੧) ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਧਾਰਮਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ) (੨) ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਪੰਥਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ) (੩) ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਪੰਥਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ) (੪) ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ ਸੈਂਟਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ (ਡਿਸਟਿੰਗੁਇਸ਼ਡ ਸਿੱਖ ਸਕਾਲਰ ਵਜੋਂ) (੫) ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਸਲ ਆਫ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ (ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਮਾਣ ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ) (੬) ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਥ ਲਾਂਬੜਾ ਪੰਜਾਬ (ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਤਕ ਐਵਾਰਡ, ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ) (੭) ਯੂਰਪੀਅਨ ਸੱਥ ਬਰਮਿੰਘਮ (ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਤਕ ਐਵਾਰਡ) (੮) ਸਿੱਖ ਕਮਿਊਨਟੀ ਐਂਡ ਯੂਥ ਸਰਵਿਸ ਯੂ.ਕੇ. (ਭਗਤ ਬਾਬਾ ਧੰਨਾ ਜੱਟ ਸਾਹਿਤਕ ਸਾਲਾਨਾ ਐਵਾਰਡ) (੯) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ (ਧਾਰਮਿਕ ਸੇਵਾ ਐਵਾਰਡ) (੧੦) ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ (ਪ੍ਰਚਾਰ ਸੇਵਾ ਐਵਾਰਡ) (੧੧) ਅਕਾਲੀ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵੈਨਕੂਵਰ ਕੇਨੇਡਾ (ਪ੍ਰਚਾਰ ਸੇਵਾ ਐਵਾਰਡ) (੧੨) ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਕੈਨੇਡਾ (ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਐਵਾਰਡ) ਆਦਿ।
ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਵੇਖਣ ਲਈ ਓਦੋਂ ਮਿਲੀ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਲਿਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜਾਹਰ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਆਖ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦੇ ਦਿਤਾ, "ਮੈਂ ਕਿਹੜਾ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ! ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀਆਂ ਮਹਾਨ ਹਸਤੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨੁਖਤਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸਕੂ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਮੇਰੀ ਛੁਪੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਚਾਹ! ਮੇਰੀ ਨੀਵਾਂ ਰਹਿਣ ਦੀ ਚਾਹ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਨੀਵਾਂ ਹੀ ਹਾਂ।"
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਿੱਡਾ ਵੱਡਾ ਵਡੱਪਣ ਹੈ ਕਿ ਐਡੇ ਵੱਧੀਆ ਲਿਖਾਰੀ, ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਅਤੇ ਅਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਤੇ ਨਿਮਾਣਾ ਜਿਹਾ ਹੀ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਮੈਂ ਅਣਜਾਣ ਬਣ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲੋਂ ਵੈਸੇ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈ ਲਈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਕਦੋਂ ਆਏ? ਕੀ ਕੀ ਕੀਤਾ? ਕਿੱਥੇ ਕਿੱਥੇ ਗਏ? ਆਦਿ ਗੱਲਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ, ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਪੁੱਛ ਲਿਆ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਝ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਕੁ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਧੰਨ ਹਨ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਦਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਕਦਮ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਚੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਖਾਸ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਛਿਪੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਤਮੰਨਾ ਰਖਦੇ ਹਨ।
ਕਿੱਡੀ ਵੱਡੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਹਨ ਸਾਡੇ ਗਿਆਨੀ ਜੀ!

ਸਿਰੜੀ ਅਤੇ ਸਖਤ ਮਹਿਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਲੋਂ ਵੋਟਾਂ ਵਟੋਰਨ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਹਥਿਆਉਣ ਲਈ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਇਦਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਫਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਮੰਗਤੇ ਬਨਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਨਿਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਇਦੇ ਕਰਕੇ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਆਟਾ ਦਾਲ ਕਣਕ ਸਕੀਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੁਫਤ ਬਿਜਲੀ ਮੁਫਤ ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਦੇ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਹਲੜ ਅਤੇ ਨਿਕੰਮੇ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹੈ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ ਇਹ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਜਾਣ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਰੁਜਗਾਰ ਦੀ ਵੀ ਮੰਗ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ।ਜਦ ਕਿ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਲਗਾਤਾਰ ਬਿਜਲੀ ਦੇਣਾ ,ਵੱਧੀਆ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਵਿਦਿਆ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣਾ ,ਰੁਜਗਾਰ ਦੇ ਸਾਧਨ ਉਪਲਭਧ ਕਰਨੇ,ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰ ਕੁਰੱਪਸ਼ਨ ਮੁਕਤ 'ਤੇ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਬਨਾਉਣਾ 'ਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਆਮਦਨ ਦੇ ਸਾਧਨ ਬਨਾਉਣੇ 'ਤੇ ਲੋਕ ਵਿਕਾਸ ਹਿੱਤਾਂ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਨਾ, ਆਮਦਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਟੈਕਸ ਵਸੂਲਣ ਦੇ ਸਰੋਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਜਰੂਰੀ ਹੋਣ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕ ਵਿਕਾਸ ਸਹੂਲਤਾਂ ਲਈ ਆਰਥਿਕ ਲੋੜ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਖਾਤਰ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਜੇ ਹੇਠ ਦੱਬ ਹੋਣ ਲਈ ਲੇਲੜੀਆਂ ਨਾ ਕੱਢਣੀਆਂ ਪੈਣ।ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਲੋਕ ਵਿਕਾਸ ਸਹੂਲਤਾਂ ਲਈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਵਸੀਲਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਸਕਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਸਕੇ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸਮੇਤ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਬਰਾਂ ਦੀ ਟਰਮ ਖਤਮ ਹੋਣ ਬਾਅਦ ਪੈਂਨਸ਼ਨ ਲੈਣ ਦਾ ਹੱਕ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ,ਬਹੁਤੀ ਵਾਰ ਚੁਣ ਹੋ ਕੇ ਲੱਗੀ ਪੈਂਨਸ਼ਨ ਬੰਦ ਹੋਵੇ।
              ਅਜਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੇਸ਼ੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆ ਹਰ ਇੱਕ ਲਈ ਲਾਜਮੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕੀਂ ਆਪਣੇ ਉਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਹੀ ਵਿਦਿਆ ਦੁਆਉਂਦੇ ਸਨ ਜਿਹੜਾ ਬੱਚਾ ਤੰਦਰੁਸਤ 'ਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।ਬਾਕੀਆਂ ਤੋਂ ਘਰ ਦੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦਾ ਮਿਆਰ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸੀ।ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਮਿਆਰ ਵੀ ਲੰਡਨ ਦੀ ਔਕਸ ਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧੀਆ ਸੀ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵੇਲੇ ਦਾ ਵਿਦਿਅਕ ਢਾਂਚਾ ਵੀ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧੀਆਂ ਸੀ।ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ ਪਰ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ, ਮੰਦਿਰਾਂ, ਮਸਜਿਦਾਂ,ਚਰਚਾਂ'ਤੇ ਗਿਰਜਾ ਘਰ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਸੱਭ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਾਲੀ ਵਿਦਿਆ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।ਅੱਜ ਬੇਸ਼ੱਕ ਹਰ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆ ਲਾਜਮੀ ਕਰਕੇ ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਖੋਹਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੁਲ਼ੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕਲਾ ਇੱਕ  ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ ਕਈਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਇੱਕਲਾ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਪੰਜ ਕਲਾਸਾਂ ਦੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜੀ, ਗਣਿਤ, ਸਮਾਜਿਕ ਸਿਖਿਆ, ਵਿਗਿਆਨ. ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਖਿਆਂ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਇਕਲਾ ਕਿਵੇਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਜਦ ਕਿ ਇੱਕਲਾ ਅਧਿਆਪਕ ਤਾਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਜਮਾਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰੌਲ਼ਾ ਪਾਉਣੋਂ ਬੰਦ ਕਰਾਕੇ ਸਿਰਫ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਬਿਠਾ ਕੇ ਹੀ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਨੈਤਿਕ ਸਿਖਿਆ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਲਾਜਮੀ ਸਿਖਿਆ ਕਦੇ ਪੜ੍ਹੋ ਪੰਜਾਬ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਫੇਲ਼ ਨਾ ਕਰਨਾ ਕਦੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਤੋਂ ਹੋਰ ਨਿੱਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਬਦਲਦੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਕਰਕੇ ਸਿਖਿਆਂ ਦਾ ਮਿਆਰ ਬਹੁਤ ਹੇਠਾਂ ਆਇਆ ਹੈ।ਜਦ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬੇਸ਼ੱਕ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਦੋ-ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨਾਂ-ਤਿੰਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਭਾਵੇਂ ਇੱਕ ਹੀ ਸਕੂਲ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਲਾਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਨੂਸਾਰ ਵਧ ਕੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ।ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੋਹਲੇ ਗਏ ਸਕੂਲ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰਾਜ ਸੱਤਾ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਰਸੀਆਂ ਪੱਕੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਖੋਹਲੇ ਹਨ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਖੁੱਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਪਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦੁਆ ਸਕਣ।ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸਿਖਿਆਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।ਜੋ ਬੱਚੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਸਦਕੇ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਗਏ ਹਨ।ਉਹ ਰੁਜਗਾਰ ਲੈਣ ਖਾਤਰ ਗਰਮੀ ਸਰਦੀ ਵਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਬੈਠ, ਟੈਕੀਆਂ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਅਤੇ ਮੰਤਰੀਆਂ, ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਅੱਗੇ ਮੁਜਾਹਰੇ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਡਾਂਗਾ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਇਲਟਸ ਪਾਸ ਕਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣ ਰੁਜਗਾਰ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲ਼ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
                ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜਰੂਰੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਭਟਕਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਾਤਰ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਕਦੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹਾਂ ਲਈ ਸ਼ਗਨ ਸਕੀਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਬਿਜਲੀ ਮੁਫਤ, ਨਾ ਵਰਤਣਯੋਗ ਮੁਫਤ ਆਟਾ ਦਾਲ ਸਕੀਮ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖ ਮੁਟੱਕਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਾਣੀ ਬਿਜਲੀ ਮੁਫਤ ਵਾਲੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਦੇ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਲੋਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮਿੱਠਾ ਜਹਿਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਿਹਲੇ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ।ਮੁਫਤ ਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰ ਵਰਤੋਂ  ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ।ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਚਲਦੀਆਂ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।ਉਹ ਪਾਣੀ ਗਲੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਵਾਗੌਣ ਘੁੰਮਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਅੱਗੇ ਕਿਧਰੇ ਨਿਕਾਸ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਛੱਪੜ ਭਰ ਕੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ ਝਗੜੇ ਵੀ ਵਧਦੇ ਹਨ।ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖੇਤੀ ਸਿੰਚਾਈ ਮੋਟਰਾਂ ਦੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਿਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਖੁੱਲ਼ਾ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਣੀ ਟੁੱਟ ਕੇ ਗਵਾਂਢੀਆਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਨਾ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਕੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕਈ-ਕਈ ਦਿਨ ਬਿਜਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਾਣੀ ਲਈ ਲੋਕ ਖਜਲ ਖਆਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਜਦ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਬਿਜਲੀ ਨਾ ਆਉਣ ਦੀ ਖੱਜਲ ਖੁਆਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਦੀ ਅਤੀ ਲੋੜ ਹੈ।
               ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਫਤ ਵਾਲੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਮੁਫਤ ਦੇ ਜਹਿਰ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਕੇ ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਦਾ ਬਦਲਵਾਂ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵੀ ਭੁਲਾ ਕੇ ਕਣਕ ਝੋਨੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਜਦ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸੌਣੀ ਅਤੇ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਬੀਜਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।ਜਦ ਕਿ ਹੁਣ ਸਿਵਾਏ ਕਣਕ ਝੋਨੇ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬੀਜ ਰਿਹਾ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨੀ ਸਭਿਆਚਾਰ 'ਤੇ ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਸਣ, ਸਨੁਕੜਾ, ਕਮਾਦ, ਸਰੋਂ, ਰਾਇਆ, ਮੇਥੇ, ਮੱਕੀ, ਚਰੀ, ਬਾਜਰਾ, ਤਿਲ. ਸੀਹਲ, ਮਾਂਹ, ਮੂੰਗੀ, ਮਸਰ, ਮੋਠ, ਛੋਲੇ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜੀਆਂ ਸਮੇਤ ਘਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਫਸਲਾਂ ਬੀਜਦੇ ਸਨ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਸਿਆਲ ਦੀਆਂ ਸਰਦ ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਲੋਕੀ ਧੂਣੀ ਬਾਲ਼ ਕੇ ਸੇਕਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਸਨੁਕੜਾ 'ਤੇ ਸਣ ਅਦਿ ਕੱਢਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।ਉਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸੇ ਅਤੇ ਇਤਹਾਸ ਨੂੰ ਜੋੜੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੰਬੀਆਂ-ਲੰਬੀਆਂ ਸਿਖਿਆਦਾਇਕ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਜੁਰਗ ਪੁਰਾਣੇ ਇਤਹਾਸ ਵਾਰੇ ਸਿਖਿਆਦਾਇਕ 'ਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਤਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਆਵਤ (ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਮਦਤ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਫਸਲ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਵਾਉਣਾ, ਵਾਢੀ ਕਰਨਾ, ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਪੱਠਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਕਰਵਾਉਣਾ ਅਤੇ ਫਸਲ ਨੂੰ ਰੇਹ ਆਦਿ ਤੱਕ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਆਦਿ ਦੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਰੱਖ ਕੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਰਲ਼ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਦੇ ਸਨ।
             ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਲੋਂ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਰੂਪੀ ਜਹਿਰ ਨੇ ਆਪਸੀ ਵਿਰਸੇ ਵਾਲੀ ਸਾਂਝ ਹੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਬਲਕਿ ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਫਸਲੀ ਚਕਰ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਗਾਇਬ ਕਰ ਕੇ ਕਣਕ ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੱਤ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪਾਣੀ ਵੀ ਜਹਿਰੀਲਾ ਹੋ ਕੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਕੰਗਾਰ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਬਣਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਚਿੱਟੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਰਖੇਜ ਧਰਤ-ਮਾਤਾ ਵਿੱਚ ਬੇਅੰਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁੱਟੀ ਜਾ ਰਹੀ ਜਹਿਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਟ ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕੈਮੀਕਲ ਰੂਪੀ ਬਨਾਉਟੀ ਖਾਦਾਂ ਰੂਪੀ ਰੇਹ ਨਾਲ ਧਰਤ-ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਜਹਿਰ ਨਾਲ ਲੱਥ ਪੱਥ ਕਰਕੇ ਕੇਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਚੰਬੇੜ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਧਰਤ-ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਬਨਾਉਟੀ ਖਾਦਾਂ ਪਾ-ਪਾ ਖੋਖਲਾ ਕਰਕੇ ਆਦੀ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤ-ਮਾਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਹਰ ਸਬਜੀ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਜਹਿਰ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਨਿੱਤ ਖਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖਤਰਨਾਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਘੇਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
                 ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਹੈ ਕਿ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੂੰ ਬੇਸ਼ੱਕ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ਦੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੂਸਾਰ ਗੰਰਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।ਮਜਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦਿਹਾੜੀ ਰੇਟਾਂ ਨੂੰ ਫਿਕਸ ਕਰਕੇ ਰੁਜਗਾਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਗਰੰਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤਾਂ ਨਾਲ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਸਮੇਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹਾਦਸਿਆਂ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਬੀਮਾ 'ਤੇ ਫਸਲੀ ਬੀਮਾਂ ਸਕੀਮਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਭਾਵੇਂ ਸਕੂਲ ਨਾ ਵੀ ਹੋਣ ਬੇਸ਼ੱਕ ਦੋ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਸਕੂਲ ਹੋਵੇ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੋਵੇ ੳੱਥੇ ਕਲਾਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਨੂਸਾਰ ਅਧਿਆਪਕ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।ਅਧਿਆਪਕ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆ ਦਾ ਮਿਆਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਚਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਵੱਧੀਆਂ ਵਿਦਿਆ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਪਿੰਡ-ਪੰਡ ਗਲੀਆਂ ਮੁੱਹਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਨਤਾ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਫੀਸਾਂ ਅਤੇ ਵਰਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕਾਪੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਦੁਕਾਨ ਨੁਮਾਂ ਸਕੂਲਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਕੇ ਬੰਦ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜੇ ਉਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਮਿਲਣ ਲੱਗ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਕਿੰਨਾ ਵੱਧੀਆਂ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ੇਵਾਸੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਲੁੱਟ ਕਰਵਾਉਣ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੁਮਾਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਕੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
                ਪੰਜਾਬ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੀ ਬਲਕਿ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਰਵਿਘਨ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਅਫਸਰਾਂ ਅਤੇ ਮੁਲਾਜਮਾਂ ਦਾ ਆਮ ਜਨਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਰਵਈਆ ਬਦਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਰੂਰੀ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਖੱਜਲ ਖੁਆਰੀ ਬੰਦ ਹੋਣੀ ਹੋਵੇ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜਗਾਰ ਦੇਣ ਦੇ ਵਸੀਲੇ ਬਣਾ ਕੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੱਧੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਸਕੇ 'ਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਇਕ ਸਹਾਇਤਾ ਲੈਣ ਖਾਤਰ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਜੇ ਹੇਠ ਦਬਣਾ ਨਾ ਪਵੇ।ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦੈ ਕਿ ਸਤਾ ਲੈਣ ਖਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਵਾਲੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਲੋਲੀਪੋਪ ਵਾਲੇ ਲਾਲਚ ਨਾ ਦੇਣ ਸਗੋਂ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਨਾਉਣ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿਨਤ ਕਰਨ ਦੀ ਰੁਚੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕੇ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਪੰਜਾਬ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣੋਖੀ ਅਤੇ ਨਿਵੇਕਲੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਛਾਣ ਬਨਣ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਣ।